W KACZYCACH
OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Szkoła w ruchu Trzymaj formę Projekty unijne O nas SKO
 DZIENNIK EL.  Wirt. katalog zbiorów Stołówka Wolontariat Gimzetka SKTG
PATRON
 

Co wiemy
o patronie
naszej szkoły?



Ważniejsze wydarzenia z historii Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego

1. Od rozbicia dzielnicowego w 1337r. Śląsk Cieszyński pozostaje poza granicami Polski.
Powstaje Księstwo Cieszyńskie.

2. W okresie Wiosny Ludów powstaje grupa narodowościowa pod przewodnictwem m.in. Pawła Stalmacha, Ludwika Kluckiego i Andrzeja Cienciały. Główny cel tej grupy to szerzenie idei polskości i przeciwstawianie się germanizacji.

3. 9 listopada1885r. powstaje Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego, której głównym zadaniem jest stworzenie sieci polskich szkół na obszarze Księstwa.

4. Okres I wojny to chwilowe zatrzymanie działalności z powodu trudnej sytuacji materialnej.

5. W 1920 r. Śląsk zostaje podzielony między Polskę i Czechosłowację. Powstają dwa odrębne koła. Macierz działa głównie na obszarze Zaolzia (ta część Śląska, która pozostaje po stronie czeskiej), gdzie kontynuowana jest walka o polskość.

6. W okresie II wojny światowej działacze Macierzy Szkolnej są prześladowani i mordowani. Organizacja powoli zanika.

7. Szkoły powołane przez Macierz zostają upaństwowione

8. Próby odrodzenia działalności Macierzy –
lata 1950 i 1960.

9. Po roku 1970 powstaje Macierz Ziemi Cieszyńkiej,
która kontynuuje tradycje Macierzy Szkolnej. Organizacja ta istnieje do dziś.


Czym zajmowała się Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego?

Główny cel tej organizacji to szerzenie polskości na obszarze Księstwa Cieszyńskiego poprzez:

- stworzenie sieci szkół z wykładowym językiem polskim

- utworzenie polskiej gazety – powstaje Gwiazdka Cieszyńska;

- tworzenie świetlic, kółek samokształceniowych,

- wydawanie i sprzedaż polskich książek i podręczników szkolnych;

- zakładanie czytelni i bibliotek;

- powołanie posłów do parlamentu wiedeńskiego spośród mniejszości polskiej;

- upowszechnianie czytelnictwa i oświaty wśród mieszkańców Księstwa Cieszyńskiego;

- organizowanie przedstawień amatorskich, stworzenie teatru ludowego i kostiumerni;

- koncerty chórów przykościelnych w języku polskim;

- budowa Domu Narodowego w Cieszynie;

- budowanie Domów Ludowych m.in. w, Pogwizdowie i Cieszynie Mnisztwie.


Szkoły utworzone przez Macierz Szkolną:

– Gimnazjum Polskie (dzisiejsze L.O. im.A.Osuchowskiego);

- 1908 r.- Seminarium Nauczycielskie w Bobrku (dzisiejsza filia Uniwersytetu Śląskiego);

- polskie Gimnazjum Realne im. J. Słowackiego w Orłowej (1909 r.);

- Szkoła Ludowa w Cieszynie(1900 r.);

- Szkoła Ludowa w Ostrawie(1904 r.);

- Szkoły Ludowe w Lutynii i Dzićmorowicach (1905);

- szkoła w Boguminie (1906 r.);

- szkoła w Gruszowie (1908 r.);

- Szkoły Wydziałowe w Cieszynie i Dąbrowej (1909);

- Szkoła Ludowa w Kończycach Małych (1909);

- Szkoła Przemysłowa w Cieszynie (1910);

- szkoły w Pietwałdzie i Polskiej Ostrawie.


Macierz Szkolna utworzyła także ponad 50 przedszkoli, 62 biblioteki, 4 bursy, a 92 koła Macierzy skupiały 1771 członków.

9 listopada1885roku
powstanie Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego



„Wdzięczni Tym, co wiedli Śląsk nasz do jasności,
dziś, gdy nam jaśnieje
złoty blask wolności,
pilnujmy dziedzictwa,
przodków naszych wzorem
służmy Matce miłej,
serdecznie, z honorem!”

(Emilia Michalska)



Druga połowa XIX w. w Cieszynie i na Śląsku Cieszyńskim była okresem rozbudzenia i rozwoju polskiego życia narodowego. Szczególnie koniec tego wieku zaznaczył się gwałtownym rozwojem polskich instytucji kulturalnych i oświatowych. Niebagatelną rolę w tym procesie odegrała założona przez Pawła Stalmacha w 1885 r. Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego, której naczelnym celem było otwarcie Gimnazjum Polskiego. W swych poczynaniach działacze Macierzy wychodzili z założenia, iż w pierwszym rzędzie polskiej społeczności na Śląsku Cieszyńskim należy zapewnić wykształconą inteligencję, która z kolei zajęłaby się kształceniem polskich dzieci.

Kolejnym wyzwaniem dla Macierzy było powołanie do życia, pomimo oporu niemieckich władz miasta, polskiej Szkoły Ludowej w Cieszynie, która w zgermanizowanym mieście miała zostać pierwszą na wskroś polską placówką oświatową o charakterze podstawowym.

Chociaż Gimnazjum Polskie istniało w Cieszynie od 1895 r. uczęszczali do niego jedynie synowie rolników i robotników z podcieszyńskich wsi. Wszystkie szkoły ludowe w mieście były niemieckie i z nich rekrutowali się uczniowie niemieckojęzycznych szkół średnich. W tym stanie rzeczy polski działacz narodowy Hilary Filasiewicz wraz ze współpracownikami złożył prośbę w Krajowej Radzie Szkolnej w Opawie, aby ta nakazała cieszyńskiej gminie założenie publicznej polskiej szkoły. Odpowiedź była odmowna, uzasadniona tym, iż wg badań przeprowadzonych w latach 1893-1898 w Cieszynie było przeciętnie 31 dzieci narodowości polskiej, zaś wymóg mówił o co najmniej 40 dzieciach, aby założyć szkołę z polskim językiem nauczania. Także władze miejskie, w większości złożone z niemieckojęzycznych obywateli, odmówiły założenia szkoły dla 6000 Polaków mieszkających w Cieszynie.

Inicjatywę przejęła Macierz Szkolna, która na swym walnym zgromadzeniu w dniu 16 grudnia 1899 r. podjęła uchwałę o założeniu prywatnej polskiej szkoły ludowej. Szkoła nie mogłaby powstać, gdyby nie szczodrość opiekuna Macierzy, wielkiego działacza narodowego, dr Stanisława Hassewicza (1842-1912) z Warszawy, który ofiarował na ten cel 12.000 koron, zaś w swym testamencie Macierz uczynił generalnym spadkobiercą.

Zarząd Macierzy wydzierżawił w styczniu 1900 r. za 5.000 koron od budowniczego Alfonsa Mattera budynek przy ul. Sydonii (obecnej ul. ks. I. Świeżego 6), który właśnie został wystawiony. Cieszyński Wydział Gminny, którego Matter był członkiem, przypuścił na niego ostry atak, zarzucając sprzyjanie polskości. Wykluczono Mattera nawet z niemieckiego towarzystwa - Deutscher Verein. Jednakże Matter pomimo wielu wahań wynajął Macierzy budynek, która z miejsca przystąpiła do kosztownych prac adaptacyjnych obiektu na cele szkolne, na które przeznaczono 6.000 koron. Ostatecznie w 1907 r. Macierz kupiła od Mattera budynek i tym samym uniezależniła się od zewnętrznych wpływów.

Prezes Macierzy ks. Ignacy Świeży opublikował broszurkę pt. "Do rodziców polskich w Cieszynie i okolicy mających dzieci w wieku szkolnym", która wraz z plakatami zachęcała do zapisów do nowej szkoły. Odpowiedzią na nią było rozpowszechnienie w mieście przez niemieckie władze broszur i plakatów zastraszających polską ludność. Pomimo tego do trzech klas szkoły zapisało się 116 dzieci z tego 66 z samego Cieszyna, co zaprzeczało wcześniejszym twierdzeniom Wydziału Gminnego. Kierownikiem szkoły został Jan Godłowski, zaś nauczycielami byli: Władysław Dorula, Franciszek Ścieszka i katecheta ks. Józef Londzin. Pierwsza konferencja odbyła się 21 września 1900r.

 
© t.o. 2007-2020